همه‌گیرشناسی
سرطان گردن رحم چهارمین علت مرگ ناشی از سرطان در زنان است. بیش از هفتاد درصد از موارد گزارش شده این سرطان در کشورهای در حال توسعه است. غربالگری‌های منظم از مهم‌ترین دلایل کنترل این بیماری در کشورهای توسعه‌یافته است.
علت سرطان دهانه رحم
علت دقیق این سرطان هم به مانند بسیاری از سرطان‌های دیگر ناشناخته است اما احتمال می‌رود برخی عفونت‌های ویروسی مثل عفونت ناشی از ویروس پاپیلومای انسانی (HPV) در بروز این سرطان نقش داشته باشند. گفته می‌شود برخی از سویه‌های ویروس، در صورت عدم درمان، در طی سالیان، سبب ایجاد سلول‌های غیرطبیعی در گردن رحم می‌شوند. بدیهی است این بدان معنی نیست که هر عفونت HPV منتهی به سرطان گردن رحم شود، اکثر زنان مبتلا به ویروس HPV، در طول عمر خود هرگز سرطان گردن رحم را تجربه نمی‌کنند. در واقع سایر فاکتورها مانند فاکتورهای محیطی یا حتی زمینه ژنتیکی می‌توانند در ابتلای شخص به سرطان رحم نقش داشته باشند. از مهم‌ترین فاکتورهای محیطی می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- تعدد شرکای جنسی
- رابطه جنسی غیربهداشتی
- مصرف طولانی مدت داروهای سرکوب‌کننده سیستم ایمنی
- مصرف طولانی مدت داروهای پیشگیری از بارداری و هورمون‌های جنسی
- سابقه بیماری‌های مقاربتی
- تغذیه نامناسب
- سیگار
علائم سرطان دهانه رحم
علائم و نشانه‌های سرطان گردن رحم ممکن است در همه یکسان نباشد، اما رایج ترین علائم عبارتند از:
- خونریزی واژینال در بین عادات ماهانه
- خونریزی واژینال بعد از یائسگی
- خونریزی واژینال حین و بعد از رابطه جنسی
- درد واژینال یا شکمی
- ترشحات غیرعادی واژینال
- بوی بد ناحیه تناسلی
- کاهش وزن غیرطبیعی
عوارض سرطان دهانه رحم
بعد از متاستاز که می‌تواند تهدید کننده حیات فرد باشد، درمان‌های جراحی، که می‌تواند توانایی باروری فرد را به خطر بیندازد، مهم‌ترین عارضه سرطان گردن رحم است.
پیشگیری از سرطان دهانه رحم
متاسفانه بیشتر افراد از این نکته که سرطان قابل پیشگیری است غافل هستند در صورتی که با رعایت نکات به ظاهر ساده مثل سبک زندگی سالم و انجام به موقع معاینات و آزمایش‌های دوره‌ای می‌توان از بروز یا پیشرفت سرطان مهلکی همچون سرطان گردن رحم پیشگیری کرد، از مهم‌ترین آنها در دو دسته کلی اصلاح سبک زندگی و اقدامات پزشکی می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
اصلاح سبک زندگی
- اجتناب از سیگار
- تغذیه سالم
- فعالیت بدنی
- رعایت بهداشت جنسی
- پرهیز از بی‌بندوباری جنسی
اقدامات پزشکی
- واکسیناسیون HPV
- غربالگری سرطان گردن رحم: انجام معاینات دوره‌ای توسط ماما یا متخصص زنان و تست پاپ اسمیر و در صورت لزوم تست HPV)
تشخیص سرطان دهانه رحم
- معاینه گردن رحم (کولپوسکوپی و …)
- تست پاپ اسمیر
- نمونه‌برداری (کورتاژ تشخیصی ، بیوپسی پانچ، کونیزاسیون و …)
- تصویربرداری (ام آر آی، سی تی اسکن، ایکس ری، پت اسکن)
- تست‌های بصری (سونوگرافی واژینال، سیستوسکوپی، کولونوسکوپی و …)
درمان سرطان دهانه رحم
درمان سرطان دهانه رحم به فاکتورهای مختلفی مثل مرحله سرطان و تصمیم فرد در مورد توانایی باروری فرد بستگی دارد. انواع روش های رایج شامل موارد زیر هستند:
کرایوتراپی
کرایوتراپی یا سرمادرمانی روشی است که بیشتر در مراحل غیر وخیم سرطان گردن رحم استفاده می‌شود. در این روش یک فلز بسیار سرد بر روی گردن رحم قرار می‌گیرد و با انجماد سلول های غیرطبیعی، آنها را از بین می‌برد.
لیزردرمانی
این روش نیز بیشتر در مراحل غیر وخیم سرطان گردن رحم استفاده می‌شود. در این روش یک پرتوی لیزر متمرکز را از کانال واژن هدایت می‌کنند تا سلول‌های غیر طبیعی را از بین ببرد.
جراحی
اصلی‌ترین و در عین حال تهاجمی‌ترین روش درمان سرطان گردن رحم در مراحل ابتدایی، جراحی است. مقدار و نوع جراحی به اندازه بافت سرطانی، مرحله سرطانی و تمایل به باردار شدن فرد بستگی دارد. 3 روش اصلی جراحی گردن رحم عبارت اند از:
هیسترکتومی
در این روش گردن و خود رحم برداشته می‌شوند و بسته به درجه پیشرفت، تخمدان ها و لوله های فالوپ هم ممکن است برداشته شوند.
تراکلکتومی
در این روش گردن رحم و بافت های اطراف و همچنین قسمت‌های ابتدایی واژن برداشته می‌شوند ولی رحم باقی می ماند. سپس یک بخیه دائمی رشته ای در قسمت انتهایی رحم قرار می‌دهند تا دهانه رحم را بسته نگه دارد. مزیت این روش حفظ توانایی باروری فرد است.
جراحی لگن
این جراحی در موارد متاستاز گسترده سرطان گردن رحم انجام می‌شود. در این روش کلیه اندام ها و بافت‌های اطراف و غدد لنفاوی لگن برداشته می شود. بسته به درجه پیشرفت سرطان، ممکن است مثانه، واژن، رکتوم و بخشی از روده بزرگ نیز برداشته شوند.
شیمی‌درمانی
در شیمی درمانی از دارو برای متوقف کردن تقسیم و رشد سلول‌های سرطانی استفاده می‌شود. این داروها بنا بر صلاح دید انکولوژیست ممکن است به صورت تزریقی و یا خوراکی تجویز شوند.
هورمون‌درمانی
در این روش با تجویز داروهایی که باعث افزایش پروژسترون یا کاهش استروژن می‌شوند روند گسترش سلول‌های سرطانی را کند می‌کنند.
ایمونوتراپی
ایمونوتراپی یا ایمنی درمانی نوعی روش درمانی بیولوژیک است که در آن با استفاده از اجزا سیستم ایمنی (گلبول‌های سفید خون و اندام‌ها و بافت‌های سیستم لنفاوی) به مقابله با سلول‌های سرطانی می‌روند.
درمان هدفمند
برخلاف شیمی درمانی که کلیه سلول‌های سرطانی در سراسر بدن را از بین می‌برد و در این میان ممکن است سلول‌های سالم هم از بین روند، درمان هدفمند همانطور که از نامش پیداست، داروهای این روش درمانی به اهداف خاصی مانند گیرنده‌ها یا پروتئین‌های سلول های سرطانی حمله و آنها را از بین می‌برند.
پرتودرمانی
پرتودرمانی یا رادیوتراپی روشی است که در آن با استفاده از اشعه قوی ایکس، سلول‌های سرطانی را از بین می‌برند. این روش برای جلوگیری از عود مجدد سرطان بعد از بهبود، هم گزینه مناسبی است.
پیش‌آگهی
میزان پیش‌آگهی سرطان گردن رحم مثل هر سرطان دیگر بسته به مرحله بیماری و حتی وضعیت روحی بیمار متغیر است. بر طبق مطالعات میزان بقای 5 ساله از 93 درصد در مراحل ابتدایی تا 5 درصد در مراحل انتهایی گزارش شده است.
