همه‌گیرشناسی
سرطان پستان دومین سرطان شایع در کل دنیا و شایع‌ترین سرطان در زنان ایرانی است. برخلاف تصور رایج این سرطان هم در زنان و هم در مردان بروز می‌کند، اما شیوع آن در زنان بسیار بالاتر است به طوری که تنها ۱% کل موارد را مردان شامل می‌شوند. این سرطان در هر سن و سالی تهدید کننده سلامت زنان است اما در سنین بالاتر این خطر بیشتر است به طوری که تقریبا در هر ۵ مورد، 1 مورد زیر ۵۰ سال هستند.
کمترین شیوع در کشورهای در حال توسعه شرق آسیا و بیشترین شیوع، در کشورهای توسعه‌یافته شمال آمریکا است. علت این امر تعداد بارداری و مدت شیردهی بالاتر در کشورهای کمتر توسعه‌یافته هستند که به نوعی عامل محافظتی در برابر سرطان پستان هورمون مثبت هستند.
علت سرطان پستان
روند دقیق سرطانی شدن سلول‌ها دقیقا مشخص نیست و مکانیسم ابتلا به این سرطان هنوز زاوایای ناشناخته‌ای دارد. هر چند بر اساس نتایج برخی مطالعات اکثریت مبتلایان به سرطان پستان هیچ ریسک‌فاکتور شناخته شده‌ای نداشتند با این وجود برخی عوامل را زمینه‌ساز این سرطان ذکر کرده‌اند:
فاکتورهای ژنتیکی:
- جنس مونث
- سن بالا
- سطوح بالای آندروژن و استروژن خون
- سابقه خانوادگی سرطان پستان
- قاعدگی زودرس و یائسگی دیررس
- بافت متراکم پستان
- برخی جهش‌های ژنتیکی
فاکتورهای محیطی:
- رژیم غذایی ناسالم
- بی‌تحرکی
- اضافه‌وزن و چاقی
- الکل و سیگار
- رادیوتراپی
- هورمون‌درمانی
- تعداد بارداری پایین‌تر
- شیردهی کمتر
علائم سرطان پستان
- حس کردن اشکال توده‌مانند در پستان
- افزایش غیرعادی سایز پستانها
- تغییر شکل پستانها
- ضخیم شدن پوست پستانها
- پوست پرتغالی شدن پستانها
- پوسته‌پوسته شدن نوک پستانها (نیپل)
- درد پستانها
- فرو رفتن نیپل‌ها به داخل
- قرمز شدن قسمتی از پستان (خصوصا نیپل)
- ترشحات غیرعادی از پستانها
عوارض سرطان پستان
مهمترین عارضه این سرطان، متاستاز آن به بافت‌های دیگر است که در صورت عدم درمان به موقع می‌تواند تهدید کننده حیات فرد باشد. از دیگر عارضه‌های رایج این سرطان جراحی ماستکتومی (برداشتن) یک یا هر دو پستان می‌باشد که می‌تواند در کیفیت زندگی بیمار، خصوصا در افراد جوان‌تر اثر منفی داشته باشد
تشخیص سرطان پستان
روش‌های تشخیصی رایج توسط متخصص:
- معاینه پستانها و زیربغل‌ها
- ماموگرافی
- سونوگرافی پستان
- بیوپسی (نمونه‌برداری)
- ام آر آی
خودآزمایی سرطان پستان
همه زنان از ۲۰ سالگی بایستی شروع به انجام معاینه ماهیانه پستان کنند. بهترین زمان برای این کار، ۳ روز پس از قطع خونریزی قاعدگی است. در دوران یائسگی، حاملگی و شیردهی معاینه را در هر روز از ماه می‌توان انجام داد.
پیشگیری از سرطان پستان
تغذیه سالم
- فیبر
- لبنیات کم‌چرب
- سویا
- فیتوکمیکال‌های سبزیجات و میوه‌‌ها
- چربی‌های سالم
فعالیت بدنی منظم
طبق نتایج مطالعات سطوح فعالیت بدنی بالا، ریسک بروز این سرطان را در حدود ۱۴ درصد کاهش می‌دهد.
اجتناب از استعمال الکل و دخانیات
ارتباط مستقیمی بین مصرف الکل و سیگار با افزایش ریسک این سرطان وجود دارد.
بارداری و شیردهی
شیوع این سرطان در زنانی که باردار می‌شوند و زایمان موفق دارند کمتر است. همچنین رابطه معکوسی بین شیردهی و تعداد دفعات و مدت زمان آن با سرطان پستان وجود دارد.
درمان سرطان پستان
انتخاب درمان سرطان پستان بسته به مرحله بیماری و نقاط درگیر متفاوت است، رایج‌ترین درمان‌ها عبارت اند از:
جراحی
لامپکتومی
روشی که در آن تنها بافت سرطانی و اندکی از سلول‌های غیردرگیر پیرامون بافت را برداشته می‌شود.
ماستکتومی
روشی که در آن کل پستان و احتمالا مقداری از بافت‌های اندام‌های اطراف مثل گره‌های لنفاوی برداشته می‌شوند.
دارو درمانی
شیمی درمانی
در شیمی درمانی با استفاده از داروهای خوراکی یا تزریقی سلول‌های سرطانی ضعیف یا کشته می‌شوند.
آنتی بادی مونوکلونال
با تحریک سیستم ایمنی نهایتا موجب از بین رفتن سلول سرطانی توسط سلول‌های ایمنی می‌شوند.
داروهای موثر بر هورمون
این داروها یا مسدودکننده گیرنده هورمون و یا داروهای مؤثر بر میزان ساخت هورمون هستند.
مهارکننده‌های کیناز
این داروها با مهار غیر قابل بازگشت آنزیم تیروزین کیناز، سیگنال‌دهی رشد تومور را مهار می‌کنند.
پرتودرمانی
استفاده از پرتوهای نافذ مانند پرتوهای ایکس و آلفا و بتا و گاما برای از بین بردن سلول‌های سرطانی. در این روش ناگزیر برخی سلول‌های سالم هم مورد آسیب قرار می‌گیرند.
پیش‌آگهی
پیش‌آگهی سرطان پستان بسته به نوع سرطان، مرحله بیماری، نقاط درگیر و سن فرد متغیر است. نرخ بقا در کشورهای توسعه‌یافته بالاتر از کشورهای در حال توسعه است. تشخیص زودرس بیماری مهمترین عامل بهبود‌دهنده پیش‌آگهی است که اهمیت و لزوم معاینه شخصی و غربالگری عمومی را آشکار می‌سازد.
