علاوه بر علائم شایع این نشانگان که در ادامه به آنها اشاره خواهد شد، شیوع چاقی، اختلال چربی خون و نازایی در مبتلا به PCOS بیشتر از زنان سالم می‌باشد که همین امر اهمیت بالای توجه به این سندرم را می‌رساند.
همه‌گیرشناسی PCOS
سندرم تخمدان پلی کیستیک شایع‌ترین اختلال اندوکرین زنان در دنیاست و شیوع آن 20-15% می‌باشد. تنها 25 درصد افراد مبتلا علائم بالینی دارند که همین علت نشان می‌دهد که آمار ابتلا بیشتر از آن چیزی است که گزارش می‌شود.
علت سندرم تخمدان پلی کیستیک
علت دقیق سندرم تخمدان پلی کیستیک مشخص نیست اما چندین عامل به عنوان متهمین اصلی مطرح هستند:
- ژنتیک
- مقاومت به انسولین و سطوح بالای انسولین سرم
- سطوح بالای آندروژن‌ها مثل هورمون تستوسترون
- سطوح بالای هورمون لوتئینی (LH)
- التهاب
علائم سندرم تخمدان پلی کیستیک
سندرم تخمدان پلی کیستیک 3 مشخصه اصلی دارد:
- کیست تخمدان
- سطوح بالای آندروژن‌ها (هورمون‌های مردانه)
- قاعدگی نامنظم
از سایر علامت‌های شایع این نشانگان می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- خونریزی شدید در دوران قاعدگی
- هیرسوتیسم یا الگوی رشد موی مردانه
- آکنه
- افزایش وزن
- تیرگی پوست
- سردرد
دوره تنبلی تخمدان
سندرم تخمدان پلی‌کیستیک می‌تواند از زمان بلوغ یعنی دقیقا زمانی که تخمدان‌ها آغاز به تخمک‌گذاری می‌کنند تا زمان یائسگی رخ دهد.
عوارض سندرم تخمدان پلی کیستیک
مهم‌ترین عوارض سندرم تخمدان پلی‌کیستیک عبارت اند از:
- ناباروری
- دیابت بارداری
- سقط جنین و یا زایمان زودرس
- کبد چرب
- دیابت نوع 2
- آپنه (وقفه تنفسی) در خواب
- افسردگی و یا اختلالات خوردن
- سرطان رحم
پیشگیری از تنبلی تخمدان
تغییر سبک زندگی مهم‌ترین نکته کلیدی در پیشگیری از ابتلا به سندرم تخمدان پلی‌کیستیک است. داشتن یک رژیم غذایی سالم، حفظ وزن در محدوده نرمال و داشتن فعالیت بدنی منظم می‌تواند تا حدودی از ابتلا به سندرم تخمدان پلی‌کیستیک حتی در افراد مستعد پیشگیری کند یا حداقل در صورت ابتلا شدت علائم را کاهش دهد.
تشخیص سندرم تخمدان پلی کیستیک
تست تشخیصی اختصاصی برای تنبلی تخمدان وجود ندارد، همچنین مشترک بودن برخی از علائم و نشانه‌های این سندرم با سایر بیماری‌های زنان، تشخیص افتراقی را مشکل می‌سازد. با این وجود، در نظر گرفتن هم‌زمان معاینات و آزمایشات زیر تشخیص این بیماری را برای پزشک معالج تسهیل می‌کند:
- شرح حال پزشکی (بررسی دوره‌های قاعدگی و تغییرات وزنی و …)
- معاینه بالینی ( آکنه، هیرسوتیسم و معاینه واژن برای ارزیابی هر گونه تغییرات و …)
- آزمایش خون ( سطوح هورمون‌های جنسی و پروفایل قندی و لیپیدی)
- سونوگرافی
درمان سندرم تخمدان پلی کیستیک
تغذیه‌درمانی سندرم تخمدان پلی کیستیک
تغذیه مناسب، کاهش وزن و فعالیت بدنی جزء اصول لاینفک درمان سندرم تخمدان پلی کیستیک هستند. حداقل بیش از نیمی از افراد مبتلا به سندرم تخمدان پلی کیستیک دچار اضافه وزن و چاقی هستند. نتایج مطالعات نشان می‌دهد که یک رژیم غذایی سالم و کاهش وزن اصولی تا حدود زیادی وضعیت افراد مبتلا به تنبلی تخمدان را بهبود می‌بخشد. مطالعات نشان داده اند مصرف برخی مکمل‌های تغذیه‌ای نیز در کاهش علائم و نشانه های PCOS موثرند.
دارودرمانی سندرم تخمدان پلی کیستیک
داروهای ضدبارداری خوراکی
رایج‌ترین درمان برای افراد مبتلا به سندرم تخمدان پلی کیستیک که فعلا قصد اقدام برای بارداری ندارند، می‌باشد. این داروها علائم این سندرم از جمله بی‌نظمی عادت ماهانه، آکنه و موهای زائد را به خوبی کنترل می‌کنند.
داروهای آنتی آندروژن
داروهایی مثل اسپیرونولاکتون و فیناستراید که اثرات ضد آندروژنیک دارند سبب کاهش سطوح آندروژن‌ها نظیر تستوسترون می‌شوند و از این طریق علائمی مانند ریزش موی سر و رشد موهای زائد را به خوبی کنترل می‌کنند.
پروژستین‌ها
این دسته از داروها نظیر پروژسترون و مدروکسی پروژسترون در تنظیم سیکل قاعدگی در افراد مبتلا به سندرم تخمدان پلی کیستیک و همچنین پیشگیری از بدخیمی‌های رحم بسیار موثر هستند.
داروهای آنتی استروژن
این دسته از داروها مثل کلومیفن برای کمک به باروری افرادی که مبتلا به این سندرم بودند تجویز می‌شود و به تخمک‌گذاری کمک می‌کنند.
داروهای مهارکننده آروماتاز
این دسته از داروها نظیر لتروزول بیشتر برای آن دسته از مبتلایان که نسبت به کلومیفن مقاومت نشان می‌دهند تجویز می‌شود و به تخمک‌گذاری کمک می‌کند.
آنالوگ‌های هورمون آزادکننده گنادوتروپین(GnRH)
در صورت موثر نبودن سایر داروها، تجویز می‌شوند که باعث تحریک تخمک‌گذاری و همچنین رشد تخمک‌های متعدد می‌شود.
داروهای ضد دیابت
این داروها نظیر متفورمین برای کاهش مقاومت به انسولین در بیماران مبتلا به سندرم تخمدان پلی کیستیک تجویز می‌شود.
جراحی
در صورتی که دارودرمانی برای فرد مبتلا به سندرم تخمدان پلی کیستیک جواب ندهد از درمان‌های جراحی مثل لاپاراسکوپی استفاده می‌شود.
روان‌درمانی PCOS
افراد مبتلا به سندرم تخمدان پلی کیستیک بیشتر از افراد دیگر در معرض افسردگی هستند خصوصا اگر این سندرم همراه با نازایی باشد، فلذا در کنار درمان‌های پزشکی توجه به غربالگری روانی و در صورت لزوم روان‌درمانی اهمیت بالایی دارد.
پیش‌آگهی تنبلی تخمدان
با اصلاح سبک زندگی، کاهش وزن و روش‌های درمانی مناسب، علائم سندرم تخمدان پلی کیستیک می‌توانند بهبود یابد یا به کل از بین رود. اصلاح سبک زندگی به صورت مداوم و همیشگی نه تنها در کاهش علائم و درمان خود سندرم بلکه در جلوگیری از بروز عوارض جبران‌ناپذیر این نشانگان مثل دیابت و سرطان نقش به سزایی دارد.
